Аналитика
Се очекува еврозоната да западне во рецесија во наредните месеци, а економистите предупредуваат дека таа „нема да биде плитка“. Зоната од 19 членки која ја дели валутата на еврото е под значителен притисок на војната во Украина. Комбинацијата од санкции против Кремљ, ненадејниот прекин на увозот на руски гас и потребата да се обезбеди финансиска поддршка за домаќинствата и фирмите кои се борат со енергетската криза ги затемни изгледите за блокот – за кој на почетокот на годината беше предвидено расте побрзо од САД.
„Довербата на потрошувачите падна толку силно што рецесијата веројатно нема да биде плитка“, изјави Холгер Шмидинг, главен економист во Беренберг, за CNBC претходно овој месец.
Податоците од Европската Комисија, извршната власт на ЕУ, покажаа дека довербата на потрошувачите падна на рекордно ниско ниво во септември. Оттогаш е малку подобрена, но домаќинствата се уште стравуваат за иднината и за своите финансиски позиции.
Шмидинг рече дека реалниот (приспособен за инфлацијата) бруто-домашен производ на еврозоната ќе се намали нагло во четвртиот квартал и во првиот квартал од следната година – со кумулативен пад од 1,7%. Рецесијата се дефинира како два последователни четвртини на контракција.
РИЗИКОТ ОД РЕЦЕСИЈА ЗГОЛЕМЕН
Прелиминарните проценки за растот за регионот укажуваат на забавување во третиот квартал од претходниот тримесечен период – од раст од 0,8% на 0,2%. Белгија, Латвија и Австрија забележаа економски контракции во последниот квартал.
„Не би го нарекол плитко, ќе биде подлабоко отколку што сигурно очекува Советот на Европската централна банка“, изјави Спирос Андреопулос, висок европски економист во БНП Парибас, за CNBC претходно овој месец.
ЕЦБ полека почна да ја признава веројатноста за рецесија во регионот. Говорејќи претходно овој месец, претседателката на ЕЦБ Кристин Лагард истакна дека „ризикот од рецесија е зголемен“.
Но, годишните прогнози за раст објавени од централната банка сè уште не предвидуваат економска контракција во целиот блок. Тие моментално укажуваат на стапка на БДП од 3,1% оваа година и 0,9% во 2023 година. Ажурираните бројки треба да бидат објавени следниот месец.
„Гледам ризик рецесијата може да се повлече во вториот квартал од 2023 година“, рече Андреопулос, наведувајќи ја енергетската криза и заострувањето на монетарната политика.
Очигледен е ризикот дека температурите, досега благи за овој период од годината, значително се намалуваат на почетокот на 2023 година во средината на зимата. Покрај тоа, ЕЦБ ги зголеми стапките три пати оваа година и се очекува да продолжи да го прави тоа. Агресивното зголемување на стапката може да го задуши економскиот раст бидејќи цената на задолжувањето се зголемува.
Морган Стенли прогнозира годишен пад од 0,2% во еврозоната за следната година, при што Германија – традиционално економската моќ на еврозоната – се соочува со еден од најострите падови, од -0,7%. „Пазарот на природен гас останува тесен и цените треба да останат покачени. Фискалната поддршка е значајна, но инфлацијата влијае на корпоративниот профит и реалните приходи на домаќинствата, намалувајќи ги инвестициите и потрошувачката. Монетарната политика ги заострува финансиските услови, додавајќи го падот на капиталните расходи“, велат аналитичарите на инвестициската банка.
И ВО 2023 ЌЕ БИДЕ ГРИЖА СНАБДУВАЊЕТО СО ГАС
Дури и ако еврозоната излезе од рецесија во првиот квартал од следната година, економистите велат дека следните месеци сепак ќе бидат тешки. „Очекувам закрепнувањето да биде бавно“, изјави Марко Вали, главен европски економист во UniCredit, за CNBC во вторникот, наведувајќи ги повисоките каматни стапки како еден од главните фактори за спречување на поостриот раст. На прашањето дали ќе биде лесна година за еврозоната, Вали рече: „Не, апсолутно не“.
Феликс Хафнер, висок европски економист во UBS, продолжи со оваа точка, велејќи дека ако рецесијата заврши во вториот квартал, закрепнувањето во 2023 година ќе биде „слабо… бидејќи трката околу пополнувањето на складиштата со гас ќе почне одново“.
Европските лидери успеаја да гарантираат дека складиштето на природен гас е преполно за оваа зима, но ќе мора да набават нови залихи за следната година ако сакаат да престанат да се потпираат на руските енергенси – активност која веројатно ќе се покаже скапа како што расте глобалната побарувачка. „Тоа не е возбудлива прогноза“, рече Хафнер за економските перспективи на еврозоната следната година.
Сепак, ставајќи го во контекст со претходните падови, економистите велат дека сликата не е толку лоша како во глобалната финансиска криза во 2008 година или, во поново време, за време на пандемијата. Еврозоната се намали за 4,4 отсто во 2009 година и 6,1 отсто во 2020 година. „Главната причина за тоа е фискалната политика, која обезбедува одредена неутрализирачка поддршка“, рече Андреопулос.
