Аналитика
Фатена помеѓу стагнација, опаѓање на конкурентноста и Доналд Трамп, Европа се соочува со „егзистенцијален предизвик“ и ѝ истекува времето, taa e на работ на економска апокалипса.
Рецесиите и трговските војни доаѓаат и си одат, но она што ја прави оваа ситуација толку опасна за просперитетот на континентот е поврзано со најважната од сите непријатни вистини: ЕУ стана пустина на иновации, како што е наведено во анализата објавена од Политико.
Иако Европа има богата историја на спектакуларни пронајдоци, вклучително и научни откритија кои му дадоа на светот сè, од автомобили до телефони, радија, телевизори и фармацевтски производи, таа се претвори во систем на користење на туѓите иновации.
Некогаш синоним за врвна автомобилска технологија, денешна Европа нема ни присуство во првите 15 најпродавани електрични возила.
Додуша, предупредувањата не изостанаа. Само четири од најдобрите 50 технолошки компании во светот се европски, забележа поранешниот италијански премиер и централен банкар Марио Драги во неговиот неодамнешен извештај за опаѓачката конкурентност на Европа.
„Живееме во период на брзи технолошки промени, водени особено од напредокот во дигиталните иновации, и за разлика од минатото, Европа повеќе не е во првите редови на напредокот“, изјави Кристин Лагард, претседател на Европската централна банка (ЕЦБ), во ноември.
Таа предупреди дека познатиот социјален модел на Европа може да биде загрозен ако не го промени курсот брзо. „Во спротивно, нема да можеме да генерираме богатство што ќе ни треба за да ги задоволиме нашите растечки потреби за трошење за да обезбедиме безбедност, да се бориме против климатските промени и да ја заштитиме животната средина“, рече таа.
Драги, кој го претстави својот извештај пред Европската комисија во септември, беше подиректен: „Ова е егзистенцијален предизвик“, нагласи тој.
Трамп е само симптом на подлабоки проблеми
Со Доналд Трамп во Белата куќа и неговите републиканци кои ги контролираат двата дома на Конгресот, Европа никогаш не била повеќе изложена на каприците на американската трговска политика.
Доколку Трамп ја следи својата закана дека ќе воведе царини до 20 отсто на увозот од континентот, европската индустрија би претрпела тежок удар. Со над 500 милијарди евра годишен извоз во САД од ЕУ, Америка е убедливо најважната дестинација за европските стоки.
Увозни тарифи на САД: Сценарија во кои Европа ќе страда повеќе од Кина
Сепак, Европа се чини дека направи премногу малку за да се подготви за враќањето на Трамп. Првиот одговор на претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, на нејзиниот реизбор беше да предложи Европа да купува повеќе течен природен гас (ЛНГ) од САД. Ова можеби ќе му се допадне на Трамп некое време, но тоа не е стратегија.
Во европската индустрија има лошо чувство за идниот американски претседател, најмногу поради тоа што директорите имаат добра меморија.
Во 2018 година, Трамп воведе царини за европскиот челик и алуминиум. Џо Бајден се согласи да ги суспендира до март 2025 година. Европските централни банки веќе предупредуваат дека новата рунда царини може повторно да ја запали инфлацијата и суштински да ја поткопа глобалната трговија.
Но, Трамп е само еден проблем, најновиот. Всушност, тој е само симптом на подлабоки проблеми.
Зачудувачки е степенот до кој Европа ја изгуби земјата во однос на САД во однос на економската конкурентност од почетокот на векот. Разликата во БДП по глава на жител, на пример, се удвои со некои вредности од 30%, главно поради понискиот раст на продуктивноста во ЕУ.
Едноставно кажано, Европејците не работат доволно. Во просек, еден германски вработен, на пример, работи над 20% помалку часови од нивните американски колеги.
Друга причина за намалената продуктивност во Европа е неуспехот на корпоративниот сектор да иновира. Американските технолошки компании, на пример, трошат двојно повеќе од европските технолошки фирми за истражување и развој, според Меѓународниот монетарен фонд (ММФ).
Економија – под очекувањата: Како земјите од Централна и Источна Европа ја завршуваат 2024 година
Додека американските компании забележаа зголемување на продуктивноста за 40% од 2005 година, продуктивноста во европскиот технолошки сектор стагнира.
Јазот е евидентен дури и на берзите: додека вреднувањата на американските акции се тројно зголемени од 2005 година, европските се зголемија само за 60%.
Да се каже дека Европа заостанува би било потценување – всушност, тоа не е ниту во трката, нагласува изданието.
Европа никогаш не ја постигна својата цел да потроши 3% од БДП на ЕУ за истражување и развој, главниот двигател на економските иновации. Всушност, трошоците за такви истражувања од европските компании и јавниот сектор остануваат заглавени на околу 2%, приближно онаму каде што беше во 2000 година.
Европските универзитети би биле идеални места за почеток на иновации и истражувања, но дури и овде континентот заостанува.
Валканата тајна на европските трошоци за истражување и развој е во тоа што половина од нив доаѓа од Германија. И повеќето од овие инвестиции се влеваат во еден сектор: автомобилскиот.
Иако ова може да изгледа очигледно со оглед на големината на секторот (годишниот приход на германската автомобилска индустрија е скоро 500 милијарди евра), тој не дава најдобар принос од инвестициите. Ова е затоа што иновациите во автомобилската индустрија, како што е подобрувањето на ефикасноста на горивото на моторот, се ограничени.
Со други зборови, автокомпаниите ефективно повторно го измислуваат тркалото, наместо да нудат целосно нови производи како iPhone или Instagram, што би создало сосема нов пазар.
Европа остана доследна. Во 2003 година, најголемите корпоративни инвеститори во истражување и развој во ЕУ беа Mercedes, VW и Siemens, германскиот инженерски гигант. Во 2022 година тоа беа Mercedes, VW и Bosch.
Иако Европа сочинува над 40% од глобалните трошоци за истражување и развој во автомобилскиот сектор, пофалените германски производители на автомобили го пропуштија облогот за електрични возила.
Сликата од колапсот на Германија – Најголемата економија влегува во рецесија, со себе ја влече цела ЕУ.
Овој неуспех лежи во срцето на економските проблеми на Германија, за што сведочи и најавата на VW дека ќе затвори некои германски фабрики, за прв пат во својата историја. Германскиот автомобилски сектор, кој вработува околу 800.000 луѓе во земјата, е крвотокот на нејзината економија со децении, придонесувајќи повеќе од кој било друг сектор за растот на земјата.
Доминацијата на германскиот автомобилски сектор е загрозена, бидејќи неговата неподготвеност да инвестира во електрични возила ги натера другите – особено Tesla и голем број кинески производители – да ја искористат оваа празнина. Додека овие компании многу инвестираа во технологијата на батерии и обезбедија вредни патенти, Германците работеа на обидот да го усовршат дизел моторот. И воопшто не испадна добро.
Европа има само застарени германски автомобили.
Кризата во германскиот автомобилски свет е само врвот на ледениот брег. Земјата се бори да се справи со мноштво други комплицирани предизвици кои го ослабуваат нејзиниот економски потенцијал. Најсилните удари што ги презеде вклучуваат брзо стареење на општеството и недостаток на висококвалификувани работници.
Многумина се надеваа дека големиот прилив на бегалци што Германија го доживеа во последните години ќе го ублажи овој притисок. Проблемот е што неколку од бегалците имаат обука и вештини потребни за пополнување на врвни инженерски позиции и други технички улоги што германските компании бараат да ги пополнат.
Само во изминатите неколку недели, VW, Ford и производителот на челик ThyssenKrupp, најавија десетици илјади отпуштања.
Соочени со некои од највисоките трошоци за енергија во светот, скапа работна сила и оптоварени регулативи, многу големи германски компании едноставно ги зголемуваат влоговите и се преселуваат во други региони. Речиси 40% од германските индустриски компании размислуваат за таков потег, според неодамнешното истражување на DIHK, деловно лоби групација.
Меѓутоа, она што ја прави кризата во германската автомобилска индустрија толку проблематична за целиот континент е тоа што Европа нема на што друго да отстапи.
И во овој поглед, контрастот со САД е силен и сето тоа на штета на Стариот континент, посочува публикацијата.
Во 2003 година, најголемите корпорации со најголем придонес во истражувањето и развојот во САД беа Ford, Pfizer и General Motors. Две децении подоцна, тоа се Amazon, Alphabet (Google) и Meta (Facebook).
Со оглед на тоа колку овие гиганти и другите играчи од Силиконската долина доминираат во светот на технологијата, тешко е да се види како европската технологија некогаш би можела да еволуира во истата лига, а камоли да го достигне.
Една од причините се парите. Стартапите во САД генерално се финансираат од ризичен капитал. Но, фондовите за ризичен капитал во Европа претставуваат само дел од она што значи во САД. Само во последната деценија, американските фирми за ризичен капитал собрале 800 милијарди долари повеќе од нивните европски колеги, според ММФ.
Наместо да ги инвестираат своите пари во иднина, Европејците претпочитаат да ги остават во готовина во банката, каде заштедите во вкупна вредност од околу 14 трилиони евра полека се нагризуваат од инфлацијата.
Политико вели дека ако тие не можат да се справат со автомобили и ИТ, дали ЕУ би можела да се потпре на технологиите од 19 век во кои отсекогаш се истакнувала, како што се автомобилите и возовите, нели?
За жал, тука доаѓаат Кинезите. Според неодамнешната анализа на ЕЦБ, бројот на сектори во кои кинеските фирми директно се натпреваруваат со оние во еврозоната, многу од нив производители на автомобили, се зголемил од околу една четвртина во 2002 година на две петтини во моментов. Уште полошо, Кинезите се исклучително агресивни за цените, што придонесе за значително намалување на уделот на ЕУ во глобалната трговија.
