Аналитика
Токму кога глобалната економија почна да ги остава зад себе последиците од пандемијата COVID-19, на повидок беше сосема нов сет на предизвици.
Во 2024 година, светските централни банки конечно можеа да почнат да ги намалуваат каматните стапки, откако во голема мера ја добија битката против инфлацијата без да предизвикаат глобална рецесија.
Акциите достигнаа рекордно ниво во Соединетите Американски Држави и Европа, а Форбс прогласи „година на знаменитости за мега-богатите“ бидејќи 141 нов милијардер се приклучија на нејзината листа на супербогати.
Но, на кои економски предизвици светот треба да се радува или да се плаши следната година? Има неколку, од кои повеќето се поврзани со новоизбраниот американски претседател Доналд Трамп и неговите протекционистички инстинкти.
Ако претседателството на Доналд Трамп донесе тарифи за увоз на САД што ќе предизвика трговска војна, тоа може да значи нова доза на инфлација, како и глобално забавување. Невработеноста, која моментално е блиску до историски најниско ниво, може да се зголеми.
Конфликтите во Украина и на Блискиот Исток, политичките состојби во Германија и Франција и прашањата за кинеската економија дополнително ја заматуваат сликата. Во меѓувреме, зголемувањето на рангот на загриженост за многу земји е цената на климатската штета.
Зошто е важно?
Според Светската банка, најсиромашните земји се во најлошата економска состојба во последните две децении, бидејќи го пропуштија закрепнувањето по пандемијата. Последното нешто што им е потребно е нови спротивставени ветрови, како што се послабите трговски услови или услови за финансирање.
Во побогатите економии, Владите треба да разработат како да се спротивстават на убедувањето на многу гласачи дека нивната куповна моќ, животниот стандард и идните изгледи се во опаѓање. Неуспехот да се стори тоа може да го потхрани подемот на екстремистичките партии кои веќе предизвикуваат фрагментирани парламенти.
Новите приоритети за трошење ги повикуваат националните буџети кои веќе се протегаат по Covid-19, од справување со климатските промени до зајакнување на армиите до грижа за стареењето на населението. Само здрави економии можат да генерираат приходи потребни за тоа.
Ако Владите одлучат да го сторат она што го прават со години – едноставно натрупуваат повеќе долгови, тогаш порано или подоцна, ризикуваат да бидат заглавени во финансиска криза.
Што значи тоа за 2025 година?
Како што рече претседателката на Европската централна банка (ЕЦБ) Кристин Лагард на нејзината прес-конференција по последниот состанок на ЕЦБ оваа година, ќе има неизвесност „во изобилство“ во 2025 година.
Сè уште не може да се претпостави дали Трамп ќе продолжи со тарифите од 10%-20% за целиот увоз, кои ќе се зголемат на 60% за кинеските стоки или дали тие закани беа само почетниот гамбит во преговорите. Ако продолжи со нив, влијанието ќе зависи од тоа кои сектори ќе го сносат најголемиот товар и кој ќе се одмазди.
Кина, втората по големина економија во светот, се соочува со зголемен притисок да започне длабока транзиција бидејќи нејзиниот поттик за раст од последните години е без пареа. Економистите велат дека треба да се стави крај на преголемото потпирање на производството и да се стават повеќе пари во џебовите на граѓаните со ниски приходи.
Дали Европа, чија економија заостана уште повеќе зад САД од пандемијата, ќе се справи со некоја од основните причини – од недостаток на инвестиции до недостиг на вештини? Прво, мора да ги реши политичките ќор-сокак во двете најголеми економии од еврозоната, Германија и Франција.
За многу други економии, изгледите за посилен долар – ако политиката на Трамп создаде инфлација и толку го забави темпото на намалување на стапките на Федералните резерви (ФЕД) – е лоша вест. Тоа би ги исцицало инвестициите од нив и би го направило нивниот долг деноминиран во долари поскап.
Конечно, додајте го главно непознатото влијание на конфликтите во Украина и на Блискиот Исток – и двете може да имаат влијание врз цената на енергијата што ја поттикнува светската економија.
Засега, креаторите на политиката и финансиските пазари се залагаат за глобалната економија за да можат да го избркаат сето ова, а централните банкари да го завршат враќањето на нормалните каматни стапки.
Но, како што сигнализираше Меѓународниот монетарен фонд (ММФ) во својата најнова светска економска перспектива: „Подгответе се за несигурни времиња“.
