Аналитика
Во рок од шест месеци од неговото постепено воведување, секој граничен премин во Шенген зоната се очекува да го користи новиот EES.
По многубројните одложувања и неуспеси, долгоочекуваниот систем за влез/излез на ЕУ (ЕЕС) може наскоро да се појави на граница во близина на вас.
На 4 декември, Комисијата предложи да се воведе прогресивен почеток на работењето за новиот дигитален граничен систем на Европа – Системот за влез/излез (ЕЕС). Предлогот, откако ќе биде одобрен и кога Комисијата ќе го одреди датумот за почеток на системот, ќе им даде на земјите-членки рок од 6 месеци да го распоредат EES.
Од Европската комисија велат дека земјите-членки, eu-LISA и Комисијата направија значителни напори да го започнат EES пред крајот на 2024 година (како што беше одобрено од Советот за правда и внатрешни работи во октомври 2023 година). Сепак, имплементацијата на ИТ систем од големи размери како што е EES е сложена операција и доцнењата не можат целосно да се исклучат.
На Советот за внатрешни работи на 10 октомври 2024 година, Комисијата информираше дека сè уште не ги добила бараните декларации за подготвеност од сите земји-членки, што е законско барање за да може да започне функционирањето на системот.
-Затоа, прогресивното влегување во функција на ЕЕС се сметаше за најдобар начин напред за брз напредок. Сепак, сегашната Регулатива за ЕЕС дозволува само целосен почеток на работењето и не нуди флексибилност на земјите-членки да се справат со преостанатите предизвици додека веќе работат со ЕЕС. Затоа, Комисијата поднесе предлог за прогресивно влегување во функција на ЕЕС – велат од ЕК.
Системот за влез/излез (ЕЕС) е автоматизиран ИТ систем за регистрирање на државјани кои не се членки на ЕУ кои патуваат на краток престој, секој пат кога ќе ги преминат надворешните граници на ЕУ. Системот дигитално ќе го евидентира името на лицето, видот на патниот документ, биометриските податоци (отпечатоци од прсти и снимените слики на лицето) и датумот и местото на влез и излез, со целосно почитување на основните права и заштитата на податоците.
ЕЕС го модернизира граничното управување со зголемување на ефикасноста и квалитетот на процесите на границата. Новиот систем ќе ги поедностави граничните контроли и ќе ги направи поотпорни на обидите на измамниците.
Предлогот им овозможува на земјите-членки постепено да имаат корист од предностите и способностите на системот, додека граничните власти и транспортната индустрија ќе имаат повеќе време да се прилагодат на новите процедури.
Предлогот сега ќе биде доставен на усвојување до Европскиот парламент и Советот. Откако ќе биде усвоена, Регулативата за EES ќе стапи на сила, дозволувајќи им на земјите-членки и eu-LISA да се подготват за прогресивен почеток на работењето.
Завчера, официјалната веб-страница на ЕУ за ЕЕС потврди дека системот ќе започне во 2025 година, иако не беше даден точен датум. Што значи дека скоро девет години откако беше предложен EES, тоа конечно може да се случи.
Што е EES?
Системот за влез/излез ќе биде автоматизиран систем за регистрација за Обединетото Кралство и другите патници кои не се членки на ЕУ, на кои не им е потребна виза за влез во ЕУ.
Патниците ќе треба да ги скенираат своите пасоши или друг патен документ на киоск за самопослужување секој пат кога ќе ја преминат надворешната граница на ЕУ. Тој нема да важи за легалните граѓани или жители на ЕУ или за оние со визи за долг престој.
Системот ќе го регистрира името на патникот, биометриските податоци и датумот и местото на влез и излез. Скенирањето на лицето и податоците за отпечатоци од прст ќе се земаат на секои три години и важат за повеќе патувања во тој период.
Зошто се спроведува ЕЕС и во кои земји?
ЕЕС ќе важи за граѓаните кои не се членки на ЕУ – вклучително и државјани на Обединето Кралство – кои доаѓаат во блокот за посети, одмори или деловни активности и престојуваат до 90 дена во период од 180 дена.
Официјални претставници на ЕУ велат дека системот се воведува за да се зајакне граничната безбедност и да се идентификуваат патниците кои го преостануваат дозволеното време во Шенген зоната (90 дена во период од 180 дена).
Шпанија ја отфрла забраната за златна виза бидејќи апликациите продолжуваат да се преплавуваат
Трошоците за шенген виза за краток престој се зголемуваат од јуни.
„Со ЕЕС, точно ќе знаеме кој влегува во Шенген зоната со странски пасош“, рече Илва Јохансон, поранешна комесарка за внатрешни работи на ЕУ, во августовскиот говор во eu-LISA, агенцијата што ги надгледува големите европски ИТ системи.
ЕЕС се соочува со континуирани одложувања
На eu-LISA во август, Јохансон изјави дека EES ќе биде подготвена да започне пред нејзиниот петгодишен мандат да заврши во ноември.
„Моментот конечно е тука“, рече таа. „Можеби имало моменти кога сте верувале дека никогаш нема да се случи. Но, тоа ќе се случи. Сè доаѓа заедно“.
Но, два месеци подоцна, Јохансон објави дека датумот на лансирање на системот на 10 ноември повторно ќе биде одложен. Тоа го означи четврти пат кога воведувањето беше одложено.
Јохансон истакна дека Франција, Германија и Холандија – земји кои колективно примаат повеќе од 100 милиони туристи годишно – ѝ рекоа на ЕК дека не се подготвени да го имплементираат системот, изразувајќи загриженост поради недостаток на практично тестирање.
Претходните одложувања беа обвинети за ИТ прашања и поставување на нови автоматизирани бариери потребни на сите меѓународни копнени, поморски и воздушни граници во Шенген зоната. Некои аеродроми известија дека морале да ги зајакнат своите подови за да ги сместат тешките нови скенери.
Додека официјалниот датум за лансирање допрва треба да се објави, никогаш немаше прашање дали EES на крајот ќе се случи.
Се чини дека постепениот пристап им дава на нациите-учеснички поголема флексибилност за фино прилагодување на нивната технологија и навигација со неочекувани прашања.
Целта, според ЕК, е новиот систем да работи на 10 отсто од граничните премини во секоја земја-членка на првиот ден. За време на овој мек период на лансирање, во патничките пасоши ќе продолжи да се печати, како и електронски да се евидентира.
ЕТИАС ќе чини 7 евра и ќе важи три години. Додека апликацијата дизајнирана да го насочи влезот и излезот од Европа исто така е во развој, нејзината способност да ги фати потребните биометриски податоци како отпечатоци од прсти останува нејасна.
