ШТО СЕ СЛУЧУВА СО ДОЛАРОТ: Зелената банкнота има најлош период од 1973 година

Американскиот долар ги имаше најлошите први шест месеци од годината од 1973 година, бидејќи економските политики на претседателот Доналд Трамп ги поттикнаа глобалните инвеститори да ги продадат своите доларски резерви, загрозувајќи го статусот на валутата како „безбедно засолниште“, објави Фајненшел Тајмс.

Индексот на доларот, кој ја мери силата на валутата во однос на кошничка од шест други валути, вклучувајќи ги фунтата, еврото и јенот, падна за 10,8 проценти во првата половина од 2025 година што претставува најлош почеток на годината од крајот на системот на Бретон Вудс поддржан од злато.

Војната на претседателот Трамп со падни-стани царините, огромните потреби за задолжување на САД и грижите за независноста на Федералните резерви ја поткопаа привлечноста на доларот како безбедно засолниште за инвеститорите.

Валутата падна за 0,2 проценти во понеделник, додека Сенатот на САД се подготвуваше да започне со гласање за измени на „големиот, прекрасен“ даночен закон на Трамп.

Се очекува значајното законодавство да додаде трилиони долари на долгот на САД во текот на следната деценија и предизвика загриженост за одржливоста на задолжувањето на Вашингтон, предизвикувајќи егзодус од пазарот на американското Министерство за финансии.

Остриот пад на доларот го става на пат кон најлошата прва половина од годината од загубата од 15 проценти во 1973 година и најслабиот приказ во кој било шестмесечен период од 2009 година.

Падот на валутата ги поби широко распространетите предвидувања на почетокот на годината дека трговската војна на Трамп ќе нанесе поголема штета на економиите надвор од САД, а воедно ќе ја поттикне американската инфлација, зајакнувајќи ја валутата во однос на нејзините конкуренти.

Наместо тоа, еврото, за кое неколку банки на Волстрит предвидуваа дека ќе падне до паритет со доларот оваа година, порасна за 13 проценти на над 1,17 долари, бидејќи инвеститорите се фокусираа на ризиците од раст во најголемата економија во светот – додека побарувачката за безбедни средства на други места, како што се германските обврзници, се зголеми.

Доларот, исто така, се намалуваше оваа година поради зголемените очекувања дека Федералните резерви ќе ги намалат стапките поагресивно за да ја поддржат американската економија – на што инсистираше Трамп – со намалување од најмалку пет четвртини поени што се очекуваат до крајот на следната година, според нивоата што ги подразбираат фјучерс договорите.

Обложувањата за пониски стапки им помогнаа на американските акции да се ослободат од загриженоста за трговска војна и конфликтот на Блискиот Исток и да достигнат рекордни максимуми. Но, послабиот долар значи дека S&P 500 продолжува да заостанува далеку зад конкурентите во Европа кога приносите се мерат во иста валута.

Во меѓувреме, златото достигна рекордни максимуми оваа година, поради континуираното купување од страна на централните банки кои се загрижени за девалвација на нивните доларски средства.

ШТО СЕ СЛУЧИ СО ДОЛАРОТ?

На 2 април, администрацијата на Трамп објави царини за увоз од повеќето земји низ целиот свет, нарушувајќи ја довербата во најголемата економија во светот и предизвикувајќи распродажба на американските финансиски средства.

Повеќе од 5 трилиони долари беа избришани од вредноста на референтниот индекс на акции S&P 500 во трите дена по „Денот на ослободувањето“, како што Трамп го опиша денот на објавувањето на царините. Американските државни обврзници, исто така, доживеаја расчистувања, намалувајќи ја нивната цена и зголемувајќи ги трошоците за долг за американската влада нагло.

Соочен со бунт на финансиските пазари, Трамп објави 90-дневна пауза на царините, освен за извозот од Кина, на 9 април. Иако трговските тензии со Кина – втората најголема економија во светот – оттогаш се намалија, инвеститорите остануваат претпазливи во држењето средства поврзани со доларот.

Минатиот месец, Организацијата за економска соработка и развој (ОЕЦД) објави дека ги намалила своите прогнози за раст на САД за оваа година од 2,2 проценти во март на само 1,6 проценти, дури и кога инфлацијата се забави.

Во меѓувреме, републиканските лидери се обидуваат да го протуркаат Законот „Еден голем прекрасен закон“ на Трамп низ Конгресот пред 4 јули. Законот би ги продолжил даночните намалувања на Трамп од 2017 година, би ги намалил трошоците за здравствена заштита и социјална помош и би го зголемил задолжувањето.

Иако некои законодавци веруваат дека може да потрае до август за да се усвои законот, целта би била да се зголеми ограничувањето за задолжување на долгот на земјата од 36,2 трилиони долари. Непартиската Канцеларија за буџет на Конгресот соопшти дека ќе го зголеми федералниот долг за 3,3 трилиони долари до 2034 година.

Тоа значително би го зголемило односот долг-БДП (бруто домашен производ) на владата од 124 проценти денес, што предизвикува загриженост за долгорочната одржливост на долгот. Во меѓувреме, годишните дефицити – кога државните трошоци ги надминуваат даночните приходи – би се зголемиле на 6,9 проценти од БДП од околу 6,4 проценти во 2024 година.

Досега, обидите на Трамп да ги намали трошоците преку Одделот за владина ефикасност на Елон Маск не ги исполнија очекувањата. И иако увозните тарифи ги зголемија приходите за владата, тие беа платени – во форма на повисоки трошоци – од американските потрошувачи.

Последицата е дека непредвидливите политики на Трамп, кои ја натераа рејтинг агенцијата Мудис да ѝ го одземе на владата на САД највисокиот кредитен рејтинг во мај, ги забавија изгледите за раст на САД оваа година и ја намалија побарувачката за нејзината валута.

Доларот, исто така, бележи пад поради очекувањата дека Федералните резерви ќе ги намалат каматните стапки за да ја поддржат економијата на Соединетите Американски Држави, на што инсистираше Трамп, со две до три намалувања што се очекуваат до крајот на оваа година, според нивоата што ги подразбираат фјучерс договорите.

ДАЛИ САД СТАНУВААТ ПОМАЛКУ ПРИВЛЕЧНИ ЗА ИНВЕСТИТОРИТЕ?

Поради својата доминација во трговијата и финансиите, доларот беше валутно сидро во светот. На пример, во 1980-тите, многу земји од Заливот почнаа да ги врзуваат своите валути за доларот.

Неговото влијание не запира тука. Иако САД сочинуваат една четвртина од глобалниот БДП, 54 проценти од светскиот извоз беше деноминиран во долари во 2023 година, според Атлантскиот совет.

Нејзината доминација во финансиите е уште поголема. Околу 60 проценти од сите банкарски депозити се деноминирани во долари, додека речиси 70 проценти од меѓународните обврзници се котираат во американската валута.

Во меѓувреме, 57 проценти од светските девизни резерви – средства што ги чуваат централните банки – се чуваат во долари, според ММФ.

Но, статусот на резерва на доларот е поткрепен од довербата во американската економија, нејзините финансиски пазари и нејзиниот правен систем.

И Трамп го менува тоа. Карстен Јуниус, главен економист во Банката Ј Сафра Сарасин, вели дека „инвеститорите почнуваат да сфаќаат дека се премногу изложени на американски средства“.

Всушност, странците поседуваат 19 трилиони долари американски акции, 7 трилиони долари американски државни обврзници и 5 трилиони долари американски корпоративни обврзници, според „Аполо Асет Менаџмент“.

Доколку инвеститорите продолжат да ги намалуваат своите позиции, вредноста на доларот би можела да продолжи да биде под постојан притисок.

„САД станаа помалку привлечно место за инвестирање овие денови… Американските средства не се толку безбедни како што беа порано“, изјави Јуниус за Ал Џезира.

Многумина во администрацијата на Трамп тврдат дека трошоците за статусот на резерва на американскиот долар ги надминуваат придобивките – бидејќи тоа ги зголемува трошоците за американскиот извоз.

Стивен Миран, претседател на Советот на економски советници на Трамп, рече дека високите вреднувања на доларот ставаат „прекумерен товар врз нашите фирми и работници, правејќи ги нивните производи и работна сила неконкурентни на глобалната сцена“.

„Прецензурата на доларот е еден фактор што придонесува за губењето на конкурентноста на САД во текот на годините, а… царините се реакција на оваа непријатна реалност“, додаде тој.

На прв поглед, понискиот долар навистина би ги направил американските стоки поевтини за странските купувачи и би го направил увозот поскап, помагајќи да се намалат трговските дефицити на земјата. Сепак, овие типични трговски ефекти остануваат нестабилни поради тековните закани со царини.

За земјите во развој, послабиот долар ќе ги намали трошоците за отплата на долгот во долари во локалната валута, обезбедувајќи олеснување за силно задолжените земји како Замбија, Гана или Пакистан.

На други места, послабиот долар би требало да ги зголеми цените на стоките, зголемувајќи ги приходите од извоз за земјите што извезуваат нафта, метали или земјоделски производи како што се Индонезија, Нигерија и Чиле.

Падот на доларот го доведе до најслабо ниво во однос на конкурентските валути за повеќе од три години. Со оглед на брзината на падот и популарноста на мечкините облози за доларот, некои аналитичари очекуваат валутата да се стабилизира.

„Послабиот долар стана преоптоварена трговија и претпоставувам дека темпото на пад ќе се забави“, рече Гај Милер, главен пазарен стратег во осигурителната група Цирих.