Аналитика
Глобалниот економски систем под кој функционираа повеќето земји во последните 80 години се ресетира, воведувајќи го светот во нова ера. Постојните правила се оспоруваат додека нови допрва треба да се појават. Од крајот на јануари, серија царини Доналд Трамп најави од Соединетите Држави, кои започнаа со Канада, Кина, Мексико и критичните сектори, кулминираа со речиси универзални давачки на 2 април. Ефективната царинска стапка на САД се зголеми во минатото ниво достигнато за време на Големата депресија, додека контра-одговорите од главните трговски партнери значително ја зголемија глобалната стапка, се вели во најновиот извештај на Меѓународниот монетарен фонд (ММФ).
Резултирачката епистемска несигурност и непредвидливоста на политиките се главен двигател на економската перспектива. Доколку се одржи, ова нагло зголемување на тарифите и придружната несигурност значително ќе го забават глобалниот раст. Одразувајќи ја сложеноста и флуидноста на моментот, нашиот извештај претставува низа прогнози за глобалната економија.
Според ММФ, ова ја намалува нашата прогноза за глобален раст на 2,8 проценти и 3 проценти оваа и следната година, кумулативно намалување од околу 0,8 процентни поени. „Претставуваме и глобална прогноза со исклучок на априлските тарифи (прогноза пред 2 април). Според овој алтернативен пат, глобалниот раст би доживеал само скромно кумулативно намалување на рејтингот од 0,2 процентни поени, на 3,2 отсто за 2025 и 2026 година. И покрај забавувањето, глобалниот раст останува далеку над нивото на рецесија. Глобалната инфлација се ревидира нагоре за околу 0,1 процентен поен за секоја година, но сепак моментумот на дезинфлација продолжува. Глобалната трговија досега беше прилично отпорна, делумно поради тоа што бизнисите можеа да ги пренасочат трговските текови кога беше потребно. Ова може да стане потешко овој пат. Проектираме дека растот на глобалната трговија ќе се намали повеќе од производството, на 1,7 проценти во 2025 година“, велат од ММФ.
Растот во еврозоната, која е предмет на релативно пониски ефективни царини, е ревидиран надолу за 0,2 процентни поени, на 0,8 отсто. И во еврозоната и во Кина, посилниот фискален стимул ќе обезбеди одредена поддршка оваа и следната година. Многу пазарни економии во развој би можеле да се соочат со значителни забавувања во зависност од тоа каде тарифите се регулираат. Ја намаливме нашата прогноза за раст на групата за 0,5 процентни поени, на 3,7 отсто.
Густите глобални синџири на снабдување можат да ги зголемат ефектите од тарифите и неизвесноста. Повеќето стоки со кои се тргува се посредни влезови кои ги преминуваат границите повеќе пати пред да се претворат во финални производи. Прекините може да се пропагираат нагоре и надолу во глобалната влезно-излезна мрежа со потенцијално големи мултипликативни ефекти, како што видовме за време на пандемијата. Компаниите кои се соочуваат со неизвесен пристап на пазарот најверојатно ќе паузираат во блиска иднина, ќе ги намалат инвестициите и ќе ги намалат трошоците. Исто така, финансиските институции ќе ја преоценат изложеноста на должниците. Зголемената неизвесност и заострувањето на финансиските услови би можеле да доминираат на краток рок, притискајќи на економската активност, што се одразува со остриот пад на цената на нафтата.
Во однос на нашата земја, ММФ прогнозира дека и оваа и следната година, Македонија ќе ги заврши со раст на БДП од 3,2 проценти.
Од земјите во опкружувањето, за Србија прогнозите се дека ќе има раст од 3,5 отсто, Албанија да има повисок БДП за 3,8 проценти, а Косово за 4 отсто.
За Црна Гора се прогнозира дека ќе има раст на БДП ист како Македонија, а со најнизок раст на економијата ќе биде Босна и Херцеговина со 2,8 отсто.
Бугарија која е и земја членка на ЕУ пак се очекува да ја заврсши 2025 година со раст на БДП од 2,5 отсто.
