Аналитика
Светската трговска организација (СТО) предупреди дека глобалната трговија би можела да се намали до 1,5% во 2025 година, предвидувајќи дека агресивните царински политики на Доналд Трамп можат да предизвикаат несигурност во трговијата на глобално ниво. Оваа проценка претставува остар пресврт од претходната прогноза на СТО за раст од 2,7%. Организацијата со седиште во Женева сега предвидува пад од 0,2% во трговијата со стоки, наведувајќи ги како причина зголемените царини и непредвидливите трговски политики на САД.
Во најлошото сценарио, растот на глобалниот БДП би можел да падне на 1,7%, надолу од 2,8%, со особено погодени трговските текови кои ги вклучуваат САД. Поради ова, СТО размислува за итен состанок за да бидат размотрени последиците.
Политиките на Трамп – вклучително 10% универзална царина и до 145% давачки за кинески стоки, автомобили и челик – се главните двигатели на нарушувањето.
Презентирајќи ги предвидувањата, генералната директорка на СТО, Нгози Оконџо-Ивеала, рече дека е особено загрижена за „раздвојувањето“ на САД и Кина, нарекувајќи го „феномен што навистина ме загрижува“.
Таа рече дека трговијата меѓу двата геополитички ривали се очекува да се намали за 81-91% без исклучоци за технолошки производи како паметните телефони – велејќи дека ова е „еднакво на раздвојување на двете економии“ и дека ќе има „далекосежни последици“.
Оконџо-Ивеала рече дека СТО ги разгледува своите земји-членки дали да свика итен состанок за да разговара за ситуацијата.
Во својот извештај, организацијата вели: „Изгледите за глобалната трговија нагло се влошија поради порастот на царините и неизвесноста во трговската политика“.
САД воведоа царини од 10% за целиот увоз, со многу повисоки стапки за Кина од вкупно 145%, како и за одредени сектори, вклучувајќи автомобили и челик. СТО очекува најголемото влијание на политиката да биде остриот пад на трговијата со САД – додека другите региони се уште се очекува да доживеат раст.
Далеку поголемите „реципрочни“ царини на Трамп беа паузирани минатата недела на 90 дена по насилната реакција на финансиските пазари. СТО предупредува дека ако тие повторно се воведат по паузата, тоа би имало многу поголемо влијание, предизвикувајќи пад од 0,8% во глобалната трговија со стоки.
Ако ова беше проследено со пораст на „неизвесноста во трговската политика“ ширум светот, бидејќи другите земји ги прилагодуваат своите политики како одговор, СТО сугерира дека ефектите би биле уште поголем пад на трговијата за 1,5%.
Откако тарифното објавување на „денот на ослободувањето“ на Трамп на 2 април беше проследено со низа понекогаш очигледно контрадикторни изјави од Вашингтон, СТО предупредува дека неизвесноста сама по себе е важен придонесувач за ризиците од забавување.
„Несигурноста поттикнува зголемена претпазливост во одлучувањето“, вели СТО, посочувајќи на доказите дека „несигурноста на трговската политика, меѓу другото, може да ја намали деловната доверба, да ги намали деловните инвестиции и со тоа да го наруши економскиот раст“.
Се додава: „На крајот на краиштата, степенот до кој фирмите можат да управуваат со несигурноста ќе биде клучна детерминанта за тоа дали позитивниот макроекономски моментум забележан во 2024 година ќе се претвори во одржлив раст на глобалната трговија во наредните години“.
Меѓународниот монетарен фонд и Светската банка, исто така, предупредија за потенцијалниот шок за трговијата од тарифната војна.
Аџеј Банга, шеф на Светската банка, рече дека растечката неизвесност ќе доведе до побавен глобален раст од очекуваното.
Говорејќи пред пролетните состаноци на ММФ и Светската банка во Вашингтон следната недела, тој ги повика земјите во развој да преговараат со соседите и САД да ги намалат царините, додавајќи „колку побрзо го направиме тоа, толку подобро“.
Банга рече дека царините честопати биле повисоки во светот во развој и се поврзани со аутсорсинг на работни места од индустријализираните земји. Тој тврди дека овој економски модел го кочи развојот на независни и поотпорни нации.
СТО предвидува одредена „трансформација“ на трговијата, бидејќи Пекинг бара нови пазари за своите стоки надвор од САД. Кинескиот извоз во регионите надвор од Северна Америка се очекува да се зголеми за помеѓу 4% и 9%, во 2025 година.
Трговијата со услуги не е директно погодена од царините на Трамп, но СТО очекува тоа да биде засегнато индиректно. „Намалувањето на царините во трговијата со стоки ја ослабува побарувачката за поврзани услуги како што се транспортот и логистиката, додека пошироката несигурност го намалува дискреционото трошење за патувања и ги забавува услугите поврзани со инвестициите“, предупредува тој.
СТО делува како чувар на правилата за глобално тргување и претходно обезбеди форум за преговори за меѓународни трговски договори – но нејзината улога се повеќе се доведува во прашање во последниве години, бидејќи напредокот на глобализацијата е забавен.
Царините на Трамп беа применети со целосно непочитување на правилото за „најпривилегирана нација“ што ја формира основата на системот надгледуван од СТО – што треба да значи дека трговските предности што се нудат на една земја-членка треба да се прошират на сите.
Кина ја повика СТО да го истражи влијанието на царините на Трамп. Пекинг рече во изјавата за СТО минатата недела: „Реципрочните царини не се – и никогаш нема да бидат – лек за трговскиот дисбаланс. Наместо тоа, тие ќе имаат негативен резултат, нанесувајќи им штета на самите САД“.
(Фото:Нгози Оконџо-Ивеала/ФТ)
