Аналитика
Додека американските избори се надвиснаа на овонеделниот состанок на шефовите на глобалните финансии во Вашингтон, рускиот претседател Владимир Путин во рускиот град Казан ги пречека лидерите на земјите кои заедно сочинуваат речиси половина од светското население.
Затворајќи го самитот на БРИКС, рускиот претседател соопшти дека „на самитот во Казан присуствуваа делегации од 35 земји и шест меѓународни организации, а тоа говори за улогата што ја има БРИКС и зголемениот интерес за соработка со нас“.
ЈА ПРЕДИЗВИКА ЛИ БРИКС ЗАПАДНАТА ЕКОНОМСКА ДОМИНАЦИЈА?
Клубот на економиите во развој БРИКС можеби е далеку од ривалство со Меѓународниот монетарен фонд (ММФ) или предизвикување доминација на американскиот долар. Но, првиот самит со својата нова група членови покажа јасни знаци за нејзината растечка тежина, пишува Ројтерс.
Самитот постигна серија дипломатски победи: присуството на генералниот секретар на ОН, Антонио Гутереш и на Таип Ердоган, претседател на членката на НАТО Турција, која изрази интерес да се приклучи на групата БРИКС. Индија и Кина го избраа самитот за профилирање на новите напори за негување на врските.
За Путин, едноставниот факт дека толку многу лидери отпатуваа во Русија на разговорите беше корисен за да се спротивстави на наративот дека неговата земја се соочува со изолација од глобалната економија.
„Тие (западните престолнини) не ја сфаќаат важноста на оваа работа“, рече Алиша Гарсија-Хереро, виш соработник во економскиот тинк-тенк „Бројгел“. „Сето тоа сигнализира дека Западот ја губи моќта“.
Казан можеби нема да продолжи да го зазема истото место во историјата како Бретон Вудс, градот во Њу Хемпшир каде што пред 80 години победниците од Втората светска војна создадоа монетарен поредок кој ќе доминира во глобалната економија и ќе ја консолидира надмоќта на доларот. Сепак, овонеделните разговори го истакнаа незадоволството од системот за кој се смета дека недоволно му служи на поголемиот дел од светот, со колапсот на трансферите на капитал во економиите во развој во текот на изминатата деценија и земјите во развој кои се недоволно застапени во донесувањето одлуки во ММФ.
„Видете колку луѓе се мачат да аплицираат за да се приклучат на БРИКС“, изјави за Ројтерс Мо Ибрахим, суданско-британски бизнисмен кој води фондација која го следи владеењето во Африка. Путин рече дека аплицирале повеќе од 30 земји. „Луѓето гледаат институции кои не се навистина репрезентативни или демократски – инфраструктурата воспоставена во 1945 година или така по светската војна, и ништо не се менува“, додаде Ибрахим.
Резултатите што ги постигна организацијата се измешани откако Бразил, Русија, Индија и Кина го лансираа во 2006 година. Како прво, неговото создавање сè уште не го сменило претходниот пат на раст по глава на жител на тие четири нации основачи, пресмета Марио Холцнер од Виена. Институт за меѓународни економски студии (wiiw).
Згора на тоа, заемите од 5 милијарди американски долари што Новата развојна банка на БРИКС (НДБ) очекува да ги даде оваа година се бледи покрај 72,8 милијарди долари дистрибуирани од Светската банка во кредити, заеми и грантови. Другите проекти остануваат во повој.
„Тие би можеле да воспостават некој вид системи за трансфер на пари кои барем на ниско ниво ќе функционираат, но најверојатно нема да ја менуваат играта“, рече Холцнер.
Многу коментатори, исто така, забележуваат дека како што расте групата, нерамнотежата во големината и влијанието меѓу земјите-членки, а понекогаш и двобојните национални агенди ќе го отежнат градењето консензус за заедничките иницијативи.
Но, оние што чекаат на ред за да се приклучат, го гледаат како де факто трговски форум – веќе претставува една петтина од глобалната трговија.
„Постои огромна предност во вид на поврзување на овие коридори“, изјави пакистанскиот министер за финансии Мухамед Ауранџеб за Ројтерс на маргините на состанокот на ММФ во Вашингтон. „Значи, навистина, ние сакаме да станеме членка на БРИКС“.
Додека повеќето набљудувачи се сомневаат дека пактот на БРИКС за лансирање на сопствен платен систем ќе ја оспори надмоќта на доларот во скоро време, ваквите иницијативи им се допаѓаат на земјите кои стравуваат дека нивната сопствена политика еден ден би можела да предизвика западни санкции.
„Вие некако геополитички се амортизирате од идното триење со Западот со доаѓањето до оваа алтернативна структура“, рече Хамиш Кинеар, висок аналитичар во глобалната ризична разузнавачка компанија Verisk Maplecroft, кој го опиша БРИКС како „сигнал, а не причина. на променливиот светски поредок“.
Навистина, наместо директна алтернатива на ММФ, како што некои се осмелија, многу членки на БРИКС и аспиранти придружници го гледаат опортунистички како средство за заштита на облозите во светот кој се соочува со геополитички промени.
13 НОВИ „ДРЖАВИ-ПАРТНЕРИ“ НА БРИКС
Дури 13 нови држави се примени во организацијата БРИКС како „држави партнери“ на самитот во Казан. Индонезија, Алжир, Белорусија, Куба, Боливија, Малезија, Узбекистан, Казахстан, Тајланд, Виетнам, Нигерија и Уганда и Турција, која е единствена земја-членка на НАТО алијансата која отворено се приклучува на групацијата на „глобалниот Југ“.
И повеќемилионската Индонезија изрази желба да се приклучи на групата БРИКС на големите економии во развој, која сочинува 35 отсто од глобалното економско производство, како средство за зајакнување на земјите во развој, се вели во соопштението на нејзиното Министерство за надворешни работи.
Додека светските лидери на БРИКС се состанаа во Казан на самит оваа недела, Министерството за надворешни работи на Индонезија доцна во четвртокот соопшти дека процесот на пристапување кон групата е започнат.
Индонезија, четвртата најнаселена нација во светот, има неврзана надворешна политика. Претседателот Прабово Субианто, кој ја презеде функцијата во неделата, постојано нагласува дека ќе се спријатели со сите земји, без разлика дали се Кина или САД, и дека Индонезија нема да се приклучи на ниту еден воен блок.
ШТО Е БРИКС?
Терминот првично беше измислен од економистот на Голдман Сакс, Џим О’Нил во истражувачки труд од 2001 година во кој тој тврди дека растот на тогашните земји „БРИК“ (Бразил, Русија, Индија и Кина) е подготвен да ја предизвика доминантната Г7 богати економии.
Русија беше првата што свика свикување на четирите земји, одлука што аналитичарите велат дека била поттикната од растечката желба на рускиот претседател Владимир Путин да создаде противтежа на Западот. Русија беше домаќин на првиот официјален самит БРИК во 2009 година, а Јужна Африка се приклучи една година подоцна со покана од Кина, формирајќи ја групацијата од пет земји што ќе опстојува повеќе од една деценија.
Следниот бран на проширување дојде на самитот на БРИКС во 2023 година, со упатени покани за шест новодојденци: Аргентина, Египет, Етиопија, Иран, Саудиска Арабија и Обединетите Арапски Емирати (ОАЕ). Сите беа прифатени освен Аргентина, откако нејзиниот новоизбран претседател Хавиер Милеи вети дека ќе ја сврти земјата во прозападна насока, велејќи дека нема да „влегува во сојуз со комунистите“. Саудиска Арабија, наводно, го прифатила членството, но го одложила официјалното приклучување без да даде детално дополнително објаснување.
(Фото: Спутник/Ројтерс)
