Аналитика
Американската централна банка ги намали каматните стапки за првпат по четири години. Многу очекуваниот потег ќе влијае на хипотеките, кредитните картички и стапките на штедење за милиони луѓе во САД – па дури и ширум светот.
Федералните резерви ја намалија основната каматна стапка за половина процентен поен, на опсег од 4,75% до 5%. Клучната каматна стапка на Банката на федерални резерви – она што ги наплаќа банките да го позајмуваат – поставува основа за тоа што компаниите им наплаќаат на луѓето во САД за заеми, како хипотеки или други долгови, како неплатени салда на кредитни картички. Таа стапка се движи околу 5,3% повеќе од една година, што е највисоко ниво од 2001 година, откако скокна од речиси нула на почетокот на 2022 година.
Намалувањето ќе донесе добредојдено олеснување за заемопримачите, иако тоа најверојатно ќе значи дека некои банки ќе ги урнат стапките што им ги нудат и на штедачите.
Стапките на хипотеките во САД веќе се малку намалени, делумно во пресрет на овој потег.
Американските експерти велат дека ова намалување на стапката покажува позитивни знаци на економски раст и ќе помогне зајакнување на пазарот на труд.
„Каматните стапки значително се зголемија во последните три години во напорите за борба против инфлацијата. Сега, инфлацијата конечно се чини дека се повлекува, па федералната резерва донесе одлука да започне со намалување“, истакна професорот по економија на Американскиот интернационален колеџ, Џон Роџерс за Western Mass News.
Високите каматни стапки го направија задолжувањето болно скапо за потрошувачите во последните неколку години. Роџерс нагласи дека одлуката за намалување на каматата ќе биде голема помош за целокупната економија.
„Кредитните картички се на највисоко ниво на сите времиња, стапките за кредитни картички се над 25 проценти, така што ова ќе го отстрани притисокот од другите работи како заеми за автомобили или што било што вклучува задолжување, едноставно ќе им биде полесно на луѓето, така што тие ќе има повеќе пари за трошење“, вели Роџерс.
Тој исто така објасни дека иако реакцијата на берзата досега била позитивна, некои инвеститори може да го видат ова намалување на стапката како потенцијален ризик.
Американците ќе бидат најдиректно погодени од промената. Но, централните банки со валути врзани за доларот често ги поврзуваат своите одлуки за стапката со ФЕД, како што се Хонг Конг и многу земји од Персискиот залив, така што и должниците во тие земји ќе видат позитивно влијание.
За многу луѓе надвор од САД инвестирани на американската берза, намалувањето е исто така добра вест.
Пониските каматни стапки имаат тенденција да ги зголемат цените на акциите од две причини. Прво, тоа значи дека компаниите можат да позајмуваат долг за помалку пари и да го реинвестираат за да го направат бизнисот попрофитабилен. Второ, пониските стапки значат дека штедните сметки и некои други видови инвестиции стануваат помалку атрактивни, па инвеститорите имаат тенденција да ги префрлаат своите пари кон работи како акции.
Во споредба со другите централни банки, ФЕД малку доцни со партијата за намалување на каматите. Европа, Велика Британија, Нов Зеланд и Канада веќе ги намалија стапките, а исто така и многу банки на пазарите во развој.
Што се однесува до ФЕД, тој ги намалува или зголемува стапките како одговор на два фактори: инфлацијата и вработеноста.
Во 2022 година, кога ФЕД почна да ги зголемува каматните стапки, официјалните лица беа фокусирани на инфлацијата и сакаа да ги стабилизираат потрошувачките цени, кои потоа растат со најбрзо темпо од 1980-тите.
Скокот на стапките има тенденција да ги намали цените со тоа што го отежнува позајмувањето, така што луѓето трошат помалку на сè, од стоки за широка потрошувачка до домови и деловна опрема. Но, помалата побарувачка, исто така, значи дека економијата не расте толку брзо, а ако премногу забави и всушност почне да се намалува, тогаш тоа е рецесија.
Во минатото, американската економија често влегуваше во рецесија по серијата зголемувања на стапките, што ги чинеше милиони луѓе работа.
И во текот на минатата година, невработеноста во САД се зголемува, бидејќи вработувањата нагло се забавуваат.
Значи, дали ФЕД ги намали стапките затоа што триумфираше во борбата против инфлацијата или затоа што економијата е во опасност?
Многу аналитичари тврдат дека тоа е првото. Цената на инфлацијата достигна 2,5% во август. Официјалните лица рекоа дека се поуверени дека инфлацијата се враќа во нормала, па нивното внимание се свртува кон ризиците за пазарот на труд.
Републиканците и демократите внимателно ги следат потезите на ФЕД веќе две години, а намалувањето веројатно ќе им помогне на демократите како партија на власт.
Но, претседателот на Банката на федерални резерви, Џером Пауел, постојано повторува дека банката е фокусирана на економските податоци, а не на политиката, при преземањето на својот потег.
