ОЗОНСКАТА ДУПКА Е ПОГОЛЕМА ОД КОГА БИЛО И ПОСТОЈАНО РАСТЕ, а научниците не знаат зошто

Има многу помалку озон во центарот на озонската дупка во споредба со пред речиси две децении, според новата студија која сугерира дека некои сè уште непознати хемикалии може да го оштетат заштитниот слој на Земјата.

Озонската обвивка ја покрива планетата и ја штити Земјата од штетното ултравиолетово зрачење на Сонцето познато дека предизвикува рак на кожата.

Кога дупката во овој заштитен слој за прв пат беше откриена во 1985 година, таа брзо беше припишана на присуството на хемикалии произведени од човекот во атмосферата наречени хлорофлуоројаглероди (CFCs) кои широко се користат како средства за ладење, погонски средства и аеросоли апликации и растворувачи.

Протоколот од Монтреал од 1987 година воведе тешки регулативи ширум светот за производството и потрошувачката на CFC, по што истражувачките групи почнаа да забележуваат дека озонската обвивка полека се обновува.

Но, новата студија, објавена во списанието Nature Communications, покажа дека озонската дупка над Антарктикот расте во големина во последните неколку години. „Повеќето големи комуникации за озонската обвивка во последните неколку години и дадоа на јавноста впечаток дека „прашањето со озонот“ е решено“, рече Хана Кесенич, од Универзитетот во Отаго во Нов Зеланд.

„Иако Монтреалскиот протокол значително ја подобри нашата ситуација со CFC кои го уништуваат озонот, дупката беше меѓу најголемите забележани во последните три години, и во две од петте години пред тоа“, објасни истражувачот.

Новата студија покажа дека озонската дупка од 2023 година ја надминала големината на три години претходни.

Кон крајот на минатиот месец беше откриено дека е над 26 милиони км2 – речиси двојно поголема од површината на Антарктикот.

„Ова значи дека дупката не е само поголема по површина, туку е и подлабока во текот на поголемиот дел од пролетта“, велат истражувачите.

Сепак, научниците не се сосема сигурни кои хемикалии освен CFC ја оштетуваат озонската обвивка.

Претходна студија, објавена претходно оваа година, покажува дека некои хемикалии за ладење, освен CFC, исто така може да ја оштетат озонската обвивка.

Новото истражување покажа дека неодамнешниот пад на озонот е поврзан со промените во шемите на циркулација на воздухот над Антарктикот.

„Ова открива дека неодамнешните, големи озонски дупки можеби не се предизвикани само од CFC“, рече г-ѓа Кесенич.

Истражувачите предупредуваат дека разбирањето на причините за оваа промена е важно бидејќи озонската обвивка над Антарктикот игра голема улога во климата на јужната хемисфера. Бидејќи озонот апсорбира ултравиолетово зрачење, дупката во озонската обвивка не само што предизвикува екстремни нивоа на УВ што стигнуваат до Земјата, туку може и драстично да влијае на дистрибуцијата на топлина на јужната хемисфера, објаснуваат тие.

Ова може да влијае на локалното население со менување на шемите на ветерот и површинската клима, предупредува студијата.