Аналитика
Извештајот на Националниот институт за економски и социјални истражувања (NIESR) предупреди дека Обединетото Кралство е подготвено да влезе во рецесија која ќе погоди милиони најранливи домаќинства. Напливот на инфлација предизвикан од невиден пораст на сметките за енергија ќе ја доведе економијата во рецесија овој квартал и ќе ја задржи таму до првите месеци од следната година, според Националниот институт за економија и социјални истражувања (NIESR), најстариот независен институт за истражување во Британија.
Економијата ќе се намали за 0,1 отсто во овој квартал и 0,5 отсто во последниот квартал од оваа година и во првиот квартал од следната 2023 година. Извештајот предупреди аа „техничка рецесија од три четвртини, но релативно плитка“. Сепак, се вели дека постои „зголемена можност за подлабока рецесија“.
Заканата од стагфлација, кошмар на економистите, се врати за прв пат од 1970-тите. Британците изгубија околу 110 милијарди фунти од реалниот расположлив приход од финансиската криза, нанесувајќи им огромен удар на нивниот капацитет да ја надминат сегашната криза на трошоците за живот. Стагфлација е економска состојба во која економијата забележува бавен раст, висока невработеност и пораст на цените.
Комбинација на „стагнација“ и „инфлација“, тоа значи дека економијата не работи како што треба. Цените ќе продолжат да растат додека економскиот раст се намалува. Овој недостаток на економски раст потоа води до поголема невработеност.
Економијата најверојатно ќе порасне оваа година, се вели во извештајот на NIESR, но само за 3,5%, а потоа ќе се намали на 0,5% следната година – далеку од нагласено отскокнување од пандемијата.
„Сите домаќинства се соочуваат со зголемени сметки за енергија и храна, но премногу мора да прибегнат кон кредити, да соберат долгови за плаќање или да видат дека нивните заштеди се избришани“, рече професорот Адријан Пабст, заменик-директор за јавна политика во NIESR.
„Следната гарнитура на влада на Британија ќе треба да обезбеди итна итна поддршка за 1,2 милиони најтешко погодени домаќинства и едно од пет домаќинства што ќе станат финансиски ранливи бидејќи ограничувањето на цената на енергијата е укината и рецесијата почнува да гризе“, додава Пабст. Тоа значи дека дури околу 1,2 милиони британски домаќинства нема да можат да купат храна и да ги покријат сметките за енергија со својот приход, што ќе ги доведе до преземање долгови со висок ризик.
Институтот, исто така, вели дека бројот на домаќинства кои живеат од плата до плата речиси ќе се удвои од 3,9 милиони на 6,8 милиони – или 25% – во 2024 година. Ова значи дека до 2024 година, секое петто домаќинство во Велика Британија нема да има заштеди.
Извештајот прогнозира дека реалните приходи ќе бидат трајно пониски, паѓајќи за 2,5% само во 2022 година. Реалните приходи ќе бидат 7% пониски од местото каде што се движеа пред Ковид до 2026 година, се вели. Околу 3% до 5% од овој удар ќе дојде од Брегзит, 1% до 3% од поскапувањата на енергијата, а остатокот од владината политика.
Зголемените трошоци за живот ќе погодат 2,5 милиони домаќинства, при што луѓето ќе ги користат своите заштеди за да си дозволат да живеат. Најсиромашните домаќинства ќе бидат принудени да ги трошат сите свои заштеди за да ги платат основните потреби, како што се храната и енергијата, удвојувајќи го бројот на семејства без финансиска безбедност на речиси 5,5 милиони до април 2024 година.
Се очекува дека инфлацијата ќе достигне врв околу последните три месеци од оваа година. Инфлацијата ќе се искачи на околу 11 отсто подоцна оваа година и ќе остане над целта на Банката на Англија од два отсто до 2023 година. Таа веќе се наоѓа на највисоко ниво во последните 40 години од 9,4 отсто.
Индексот на потрошувачки цени ќе достигне близу 11 отсто, но ќе падне на 3 отсто до крајот на 2023 година. Просечните годишни сметки за енергија ќе се искачат на врвот од над 3.700 фунти следната пролет, според истражувачката компанија Cornwall Insights.
Како одговор, каматните стапки ќе треба да се искачат на три отсто, рече NIESR, што ќе биде највисоко ниво од ноември 2008 година.
Гувернерот Ендрју Бејли и остатокот од Комитетот за монетарна политика (MPC) се очекува утре да ги зголемат трошоците за задолжување за 50 базични поени, што би било најголемиот потег во 25-те години независност на Банката.
Остриот пад на британската фунта ги влоши работите за Велика Британија. Таа падна за околу 11% оваа година во однос на доларот, бидејќи зголемувањето на каматните стапки на Федералните Резерви ги влече парите назад во САД. Велика Британија увезува голем дел од својата храна и енергија, а послабата фунта ги прави тие набавки уште поскапи.
Згора на енергетскиот шок во европски стил, Обединетото Кралство страда од проблем кој им е попознат на САД: недостиг на работници. Повеќе од 400.000 луѓе ја напуштиле работната сила од почетокот на пандемијата, проценуваат економистите, а околу половина поради долгорочни болести.
Компаниите ги зголемуваат платите додека се натпреваруваат за помал број работници, што го зголемува притисокот врз цените, според Рут Грегори, виш економист во Велика Британија во консултантската компанија Capital Economics.
Инфлацијата во групата богати земји во Организацијата за економска соработка и развој во просек ќе изнесува 9,7 отсто оваа година, што ќе предизвика глобалниот БДП да расте за 0,4 процентни поени побавно отколку што предвидуваше NIESR во нивните претходни проекции.
