Што ќе се случи со цените на нафтата и на гасот поради руската инвазија на Украина?

И покрај сите ветерници и соларни панели што се изградени, светот – а особено Соединетите Американски држави – сè уште работи на нафта и гас. Затоа, почетокот на руската инвазија на Украина се заканува не само со воена катастрофа, туку и со економски превирања за американските потрошувачи, како и со огромна главоболка за американскиот претседател Џо Бајден.

Русија е еден од најголемите светски производители на фосилни горива, кој дава околу 12 отсто од нафтата во глобалната економија и 17 отсто од нејзиниот природен гас. Голем дел од второто се носи во Европа преку цевководи што минуваат низ Украина, потенцијално замрзнувајќи го снабдувањето на целиот континент.

Одлуката на рускиот претседател Владимир Путин да ја признае независноста на отцепените територии во Украина оваа недела ја доведе цената на суровата нафта до речиси 100 долари за барел. Путин најави воена операција во Украина, а пукотници и експлозии се слушнаа во Киев рано во четвртокот, според локалните и меѓународните медиуми.

Колку се САД ранливи на нафтен шок, и што би направила инвазијата на Украина со цените на бензинот?Бумот на нафтата од шкрилци во 2010-тите ги направи САД главен извозник на нафта, надминувајќи ги нивоата на производство и на Русија и на Саудиска Арабија во претходната декада.

Од друга страна, според американската Администрација за енергетски информации (EIA), Америка увезувала во просек по 266 милиони барели сурова нафта месечно во шесте месеци заклучно со ноември минатата година (последниот месец за кој се објавени податоци).

Нешто помалку од половина од таа нафта, или 132 милиони барели, доаѓа од Канада, сојузник на САД, која вади огромни колошества фосилно гориво од песокливите почви полни со катран под државата Алберта.

Околу девет отсто од американскиот увоз доаѓа од земјите од Персискиот Залив (само Саудиска Арабија сочинува речиси шест отсто од тие увози), при што Мексико обезбедува уште девет отсто и долга листа на земји, од Бразил преку Ирак до Норвешка, кои обезбедуваат помалку од по два отсто.

Сепак, осум отсто од увозот сè уште доаѓа од Русија – во просек 22 милиони барели месечно – и тој удел постојано се зголемува.Во 1995 година, податоците за американската агенција покажуваат дека уделот на Русија во увозот на нафта од САД е минимален, пред постојано да се зголемува на просечните шест отсто на почетокот на 2012 година.

Дали цените на бензинот ќе продолжат да растат?

Речиси сигурно. Иако цените на американскиот гас можат директно да трпат влијание, поголемиот проблем всушност ќе дојде од многу други земји кои се многу повеќе зависни од руската нафта.Залихите на нафта се веќе мали, делумно затоа што пандемијата ја намали светската побарувачка за нафта и предизвика хаос во нафтената индустрија. Сега побарувачката повторно расте, но индустријата сè уште не успева да се справи со зголемената побарувачка.

Уште полошо, Организацијата на земји извознички на нафта (ОПЕК) – картел на големи производители на нафта, од земјите од Персискиот залив, Ангола до Венецуела, кои дејствуваат заедно за да влијаат на пазарот – презеде радикална акција за да ги одржи високите цени.

Во екот на пандемијата, ОПЕК склучи договор со земји кои не се членки, вклучително и Русија, за да се намали производството.

Откако САД воведоа санкции кон Русија, и тие сигурно ќе се прошират. Сојузниците како што е Европската унија ќе го следат примерот, што ќе и отежне на Русија да извезува нафта во остатокот од светот.

Путин, исто така, би можел да избере да го прекине извозот на нафта во различни земји како одмазда за секој обид за казнување на неговите постапки во Украина.Оттука, инвазијата на Украина веројатно ќе создаде остар пад на количината на достапна нафта ширум светот – и оттука, преку законите за понуда и побарувачка, повисоки цени на нафтата.

Поскапувањето неминовно

Тешко е да се знае колку ќе поскапи бензинот. Минатата недела ветеранот на нафтената индустрија Џон Дрискол посочи дека цената на суровата нафта може да надмине 120 или дури 150 долари за барел.

Неодамнешната прогноза на JPMorgan Chase вели дека дури и во „најдоброто сценарио“ за Украина, суровата нафта нема да падне под 84 долари за барел поради сите други фактори во мешавината.

Експертите веруваат дека потрошувачките цени на бензинот во САД најверојатно ќе достигнат 4 долари за галон или 5 долари во државите со повисоки даноци, како што е Калифорнија, до почетокот на пролетта.

Акциите на националните влади да ги задржат цените ниски би можеле да ги заштитат потрошувачите од најлошите влијанија, а со среднорочните избори кои доаѓаат во ноември, претседателот Бајден е очигледно вознемирен од ситуацијата.

Претседателот Бајден вети дека ќе ја искористи „секоја алатка што ни стои на располагање“ за да го „затапи“ ефектот врз потрошувачите. Според извештаите, Белата куќа ја разгледува можноста за ослободување нафта од американските стратешки нафтени резерви, мрежа од подземни пештери долж Мексиканскиот Залив што има огромни резерви на сурова нафта. Веста за таа опција доведе до мал пад на цените на светските пазари во средата.

Освен тоа, сепак, малку што друго може да направи американската Влада. Претседателите имаат само ограничена контрола врз цените на нафтата во споредба со приватните компании и странските влади. Некои демократски сенатори предложија суспендирање на американскиот федерален данок на гас до крајот на годината.

Од своја страна, ОПЕК не се плаши да ги користи цените на нафтата како политичко средство, а инвазијата во Украина  може да ги убеди да го зголемат производството.

Се чини најдобрата надеж на Бајден за спас може да лежи во Иран. САД сè уште преговараат за оживување на нуклеарниот договор на Барак Обама од 2015 година, кој беше откажан од Доналд Трамп во 2018 година.Со други зборови, ако американските потрошувачи бидат поштедени од најлошото од нафтената криза, можеби ќе имаат само да му се заблагодарат на ајатолахот Али Хамнеи.